ارزیابی سیستم‎های مختلف کشت بر میزان غلظت عنصر کادمیوم در مراحل رشدی گندم

آلوده شدن خاک با فلزات سنگین موجب تجمع این عناصر در بافت‎های گیاهی و کاهش کمّی و کیفی محصولات کشاورزی شده و به این ترتیب سلامت انسان و دام را به خطر می­اندازد. بقایای محصول قبلی و میزان مصرف کود‎های شیمیایی مصرفی (خصوصاً کود‎های فسفاته) از مهم­ترین عوامل تاثیرگذار بر تجمع کادمیوم در بافت‎های گیاهان می‎باشد. تناوب کشت عامل مهم و تاثیرگذار دیگری بر قابلیت حل شدگی کادمیوم در خاک می­باشد. این تحقیق با هدف ارزیابی اثرات سیستم‎های کشت و مراحل مختلف رشد بر غلظت کادمیوم گیاه زراعی گندم بر اساس آزمایش کرت‎های یک بار خرد شده در زمان و در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی در سه تکرار طی سال زراعی 94-93 در ایستگاه مرکز تحقیقات کشاورزی شاوور (استان خوزستان) اجرا شد. فاکتور اصلی شامل دو سیستم کشت (برنج-گندم، آیش-گندم) و فاکتور فرعی در برگیرنده مراحل رشد (پنجه­دهی، گلدهی و رسیدگی) بودند. تفاوت غلظت کادمیوم دانه گندم دو سیستم کشت طبق آزمون T (T-Test) در سطح احتمال یک درصد معنی‎دار شد و غلظت کادمیوم دانه در سیستم کشت برنج-گندم با میانگین 31/0 میلی­گرم بر کیلوگرم بیشتر از سیستم کشت آیش-گندم (27/0 میلی­گرم بر کیلوگرم) بود که بیشتر از حد استاندارد سازمان بهداشت جهانی است. نتایج تجزیه واریانس نشان داد اثر سیستم‎های کشت و مراحل مختلف رشد و نمو بر صفات غلظت کادمیوم ریشه و ساقه در سطح احتمال یک درصد معنی­دار بود. تجمع مقدار کادمیوم ریشه به میزان 09/1 میلی‎گرم بر کیلوگرم و ساقه به میزان 73/0 میلی‎گرم بر کیلـوگرم در سیستم کشت برنج-گندم در مقایسه با سیستم کشت آیش-گندم بیشتر بود. غلظت­های کادمیوم تجمع یافته در ساقه یا در ریشه طی مراحل مختلف رشد گندم تفاوت معنی‎داری نداشتند اما در کل از روند افزایشی دارا بودند. به نظر می‎رسد این امر به دلیل عدم تغییر پذیری غلظت کادمیوم در بازه زمانی کاشت تا برداشت گندم است.